D - d

da1 : de, te prep. di moto da luogo

da2 : de, te prep. temporale

dabbene : buenu, lindu, ngarbatu, pulitu agg., te carbu loc.

dacché : te quandu, ae ca, ae ci cong.

d'accordo : d'accordu, vabbene avv.

dado : datu sm.

da lì : nde avv.

dalia : talia sf.

dama : dama, tama, matama sf.

damascato : tamascatu sm. e agg.

damaschino : damaschinu, tamaschinu sm.

damasco : damascu, tamascu sm.

Damaso : Màsemu, Masu, Masinu pers.

Damiano : Tamianu, Tanu pers.

damigella : tamicella sf.

damigiana : tamiggiana sf.

danaro : danaru, tanaru sm.

danaroso : danarusu, riccu agg., bonatenente sm. e f.

Daniele : Tanieli, Nellu pers.

dannare : dannare, tannare, mpecare rifl., sçire allu nfiernu intr.

dannato : dannatu, tannatu agg.

dannazione : tannazione sf.

danneggiare : rruenare, rumpere, scunzare, uastare tr.

danneggiato : desastratu, ruttu, scunzatu, uastatu agg.

danneggiato dalla nebbia (frutto) : mpafagnatu, nnigghiatu agg.

danneggiatore : vandalu sm.

danno : dannu, tannu, male, papiellu, piernu, sunettu sm., rapesta sf.

danno irreparabile : cazzunculu, desastru sm., mazziata, stangata sf.

dannoso : fiaccu, nucivu, perniciosu agg.

danza : ballu sm., tanza sf.

danza popolare : pìzzeca pìzzeca sf.

dappertutto : agnàsçiu, gnasçiu, gnemparte, gnepparte avv.

da quando : de o te quandu avv. e cong.

da quanto : de o te quantu avv. e cong.

dare : dare, tare tr.

darsela a gambe : ttaccare la manu rifl.

darsi da fare : manisçiare rifl., truttare intr.

data : data sf.

dato che : datu ca, datu ci, tantucitantu cong.

dattero : dattaru, tattulu sm.

davanti : te nanti, nanti, nnanti, nanzi avv. e prep.

davanzale : lemmetare, temmetale sm.

davvero : (a)ddaveru, ndaveru, dda(v)eru, biru, birusinnu, bonesinnu, mbiru; a si?, a i? avv.

daziare : tazziare tr.

daziario : taziariu agg.

daziere : tazieri sm.

dazio : taziu sm.

debito : debetu, tebbetu, spiettu, tufu sm.

debitore abituale : tingi tingi sm. e f.

debole : debule, tebbule, diebbule, manifràcetu, fràcetu agg.

debolezza : debulezza, tebbulezza, fiacca, malesçiana sf.

deboluccio : debulieδδu, rrignatieδδu agg., llitti llitti, tienime ca te tegnu loc.

debosciato : debbusciatu, menatu, (m)maluratu agg.

decadere : scatire intr.

decaduto : scatutu agg.

decapitare : scapuzzare, scucuzzare, scimare tr.

decapitato : scapuzzatu, scucuzzatu agg.

decenza : decenzia sf.

decidere : decitere, tecetire, resulire, risorvere, stabelire tr.

decima : decuma, tecima sf.

decisione : decisione, tecisione sf., (r)recapetu sm.

decisivo : decisivu agg.

deciso : decisu, prontu, (r)resulutu agg.

declamare : recitare tr.

declino : tramontu sm.

decorazione : freggiu, ricamu sm.

decoro : decoru sm.

decotto : recuettu, requettu sm.

decotto di papavero : papagnu sm.

decrepito : frasçetu, spattu agg.

decreto : decretu sm.

decurione : decuriune sm.

defalcare : bbunare, lliare tr.

defecare : cacare, esetare tr., punzare intr.

defecazione : bisognu rande sm., cacata, cacca sf.

deflorare : sperginare tr.

deformare : spurmare, scuntrafare, strafurmare, struppiare tr.

deforme : scuntrafattu, spurmatu, struppiatu, stursellatu agg.

defunto : muertu agg. e sm., benettanima sm. e f.

degenerare : mbastardire, spuriare intr.

degenerato : mbastardutu, spuriatu, spuriu agg.

degnarsi : degnare, tegnare, benignare rifl.

degno : degnu, dignu agg.

degno (essere -) : (m)meretare rifl.

degradare : mputtanisçiare tr.

degradarsi : mputtanire intr.

degradato moralmente : menatu, mputtanisçiatu, mputtanutu, spaccimusu, spulisçiatu agg., spaccime sm. e f.

delatore : cascettaru, spiune sm.

delegato : delecatu sm.

delfino : derfinu, turfinu sm.

delicato : delicatu, ndilecu, ndilicatu, civile, gentile agg.

delinquente : malevita, malomu sm., ngaleratu sm. e agg.

delinquenza : malavita sf.

delirante : derlirante agg.

delirare : (d)dellirare, derlirare, smammare, spaeδδare intr.

delirio : delliriu, derliriu, teliriu sm.

delitto : delittu, telittu sm.

delizia : delizia, telizia sf.

delizioso : ndilecu agg.

deludere : delludere, spuetizzare tr.

delusione : dellusione sf.

deluso : dellusu agg.

deluso (rimanere -) : rimanire fiaccu, rimanire te fessa intr.

demente : mentessutu, pacciu, scemunitu, scemu te capu agg. e sm.

democratico : demucratecu agg.

democrazia : demucrazia sf.

demolire : menare nterra, sburrare, spurrare, sgarrare, sprabbecare tr.

demolito : menatu nterra, spurratu agg.

demonio : demoniu, temoniu, diaulu, tiaulu, beržebù, settecàpure sm.

demotivato : stufatu, stufu agg.

denari : sghei, sordi, tre tre, turnisi sm.pl., lirazze sf.pl.

denari (rimanere senza -) : spallire, spasulare intr.

denaro : denaru, tenaru sm.

denaroso : denarusu, tenarusu, riccu agg.

denigrare : malangare tr.

denigratore : iabbusu sm.

denso : tensu, fittu agg.

dentale : tentale sm.

dente : tente sm.

dente canino : sannu, tente de l'ecchiu sm.

dente incisivo : dentuzzu, sanniceδδu sm., zappa sf.

dente del giudizio : scagghione sm.

dente di squalo fossile : lingua de trenu sf.

dentice : tentice, tentatu sm.

dentino di stagno : nizzu sm.

denti (dai lunghi -) : sannilengu, sannutu agg.

denti (arrotare i -) : stricare, strozzulare intr.

denti (battere i -) : ngragnulare, ngrangulare, tremulare (l'angalieδδu) intr.

dentiera : tentiera sf.

dentista : tentista sm.

dentro : dintru, intru, ntru, dintra, intra, ntra, mmienžu, mminimienžu, ntramienžu avv. e prep.

denudare : spugghiare, spugghiecare tr.

denudato : spugghiatu, spugghiecatu, culinutu, nutu agg.

denunzia : tenunzia, ccusa, qualera sf.

denunziare : tenunziare, ccusare, qualerare; dechiarare tr.

Deo gratias : deucràzia, teucràzia avv. e inter., dengraziamu Diu, lu Signore loc.

deperimento : scatimientu sm.

deperire : ncicirignare, nnigghiare, rrignare, scatire intr.

deperito : ncicirignatu, nnigghiatu, rrignatu, scatutu agg.

depositare : depositare, lassare, mintere, stipare tr.

deposito : depositu, landrone, macazzinu, sampuertu sm.

deposito d'acqua : lacquaru, pelune, turrinu sm.

deposito delle olive : ceδδaru sm., sçiava sf.

deposito di sansa : sanzaru, sentenaru sm.

deposito - rimessa : remesa sf., landrone, sampuertu sm.

depravarsi : mputtanare, mputtanire, mputtanisçiare, scurrumpere rifl.

depravato : malemenatu, mputtanutu, mputtanisçiatu, scurruttu, spaccimusu, spulisçiatu agg.

depravazione : mputtanamientu sm.

depredamento : sterminiu sm.

Depressa : Dupressa geogr.

depresso : scunfurtatu, (l)leprisu, (m)mattulatu, ncafatu, spuniatu agg.

deprimere : (m)mattulare, spuniare tr.

de profundis : teprufundisi, teprufundi sm.

deputato : deputatu sm.

derelitto : bandunatu, demertu, spertu e demertu agg.

deretano : teretu, culasçione, farnaru, serviziu, tafanaru sm.

deridere : derleggiare tr., fare la iosa intr.

derisione : derleggiu sm., iosa sf.

derivare : descendere, descendire, rescere intr.

deschetto : bancarieδδu sm.

Desdemona : Tesdemuna pers.

deserto : desiertu sm.

desiderare : desederare, suspirare tr., siggere intr.

desiderare di fare : cuδδare rifl.

desiderio : desederiu, tesiteriu, custu sm., ogghia, ula sf.

desiderio improvviso : schircu, ticchiu sm.

desiderio vivo : spilu sm.

desideroso : desederusu, spilusu, ulusu agg.

desistere : lassare, spicciare intr.

desolazione : puriesçiu sm.

desquamare : scardare tr.

desquamazione : scardatura, munda sf.

dessert : subbrataula sf.

destare : (d)descetare tr., spannare rifl.

destinare : destenare tr.

destinato : destenatu agg.

destinazione : destenazione sf.

destino : destinu, testinu, fatu, planeta sm., sorte sf.

destra : ritta sf.

destrezza : drittezza, braura, valentizza sf.

destro : rittu agg.

destrorso : manirittu agg.

detergere : pulizzare, ssucare, stusçiare tr.

deteriorare : (r)ruenare, scunzare, stramaccare, uastare tr.

deteriorarsi (di cibi) : mpaδδusçenare, ncoccalire, ntufare intr.

deteriorarsi (di frutti) : mpafagnare, nnigghiare, uastare rifl.

deteriorarsi (di stoffe) : anisçiare, lascare intr.

determinare : cumpurtare, fissare tr.

detrarre : lliare, scapetare tr., fare lu menu intr.

dettaglio : dettagliu sm.

dettare : dettare tr.

dettato : dettatu sm.

dettatura : dettatura sf.

detto : ditteriu, tetteriu sm.

devastatore : vandalu sm.

deviare : sbandare intr.

devoto : deotu, tevotu agg.

devozione : deuzione, teuzione sf.

di : de o te prep.

: dia o tia, sçiurnata sf., giurnu sm.

diabete : tiabbete sm.

diabetico : tiabbetecu agg.

diadema : diatema sm.

diagnosi : cunsurtu sm.

dialetto : dialettu o tialettu sm., parlata sf.

dialogo : dialecu, tescorsu sm.

diamante : diamante o tiamante sm.

diamine : tiàmmena, cazzu, pascali, spaccime, tànchete inter.

diana : diana sf.

diarrea : carsia sf., frusciu, sprusciu sm., cacare??e, sciorte, sçiute sf.pl.

diavola : diaula, tiaula sf.

diavoletto : rraggiatieδδu sm.

diavolo : diaulu, tiaulu, demomiu sm.

dicembre : decembre, ticembre sm.

diceria : ditteriu, muttu sm., fiama, nomina, uce sf.

dichiarare : dechiarare tr.

diciannove : diciannoe, ticinnoe agg.

diciassette : ticiassette, ticissette agg.

diciotto : ticiottu, ticitottu agg.

didietro : teretu, culu, serviziu, tafanaru sm., du nu nc'ete patrunu loc.

dieci : deice, teice agg.

diecina : tecina sf.

Diego : Diecu, Didecu pers.

dies illa : tiesilla sm.

dietro : retu, rretu avv. e prep.

difendere : defendere tr.

difesa : difesa o tifesa sf., mantagnu, rreparu sm.

difettare : tifettare intr.

difetti fisici : bruttizzi sm.pl.

difetto : defettu, tifettu sm., pecca, tecca sf.

difettoso : difettosu, tifettosu agg.

differente : differente, tifferente agg.

differenza : differenzia sf., scartu sm.

differire : remandare, sabbatisçiare, traccheggiare intr.

difficile : defficile, tifficile, forte agg.

difficoltà : difficurtà, tifficurtà sf., ttueppu, tteppu sm.

difficoltoso : difficurtosu, tisaggiatu agg.

diffidente : suspettusu agg.

diffondere : nfundere, spandere, sparpagghiare tr.

diffuso : nfusu, spasu, sparpagghiatu agg.

difterite : tifflite, tiffrite sf.

digeribile : deggeribbile agg.

digerire : deggerire tr.

digerito : deggerutu agg.

digitale : tesçetale sm.

digiunare : fare lu desçiunu intr.

digiunare (non -) : ncammerare intr.

digiuno : desçiunu, scàmmeru sm.

digiuno interrotto : ncàmmeru sm.

dignitoso : artieru, arteru, cuntenusu agg.

digrignare : rrignare, stricare intr.

diguazzare : ccianfisçiare, ssammulisçiare intr., ssemmurgiare, ssemmuttare tr.

dilatarsi : mmuffulare, unchiare e nchiare, ugghiare intr.

dilatato : mmuffulatu, nchiatu, ugghiatu agg.

dilazionare : rimandare, traccheggiare tr.

dilazione : spiettu sm.

dileggiare : (d)derleggiare, pernacchiare, pigghiare pe fessa tr., fare la iosa intr.

dileggio : derleggiu sm., iosa, pernacchiata, pigghiata pe fessa sf.

dilettare : delettare, fare presçiare tr.

dilettevole : ncarizzusu, piaceule agg.

diletto : priesçiu sm.

diligente : meraculusu, piulusu, precisu, scrupulusu, ttentu agg.

diligenza : cùcuma, ttenzione sf.

dilombare : sculumbare, sculummare rifl.

diluviare : delluviare intr.

diluvio : delluviu sm.

dimagrire : ddemmazzire, mmaccare, mmazzire, nzardire intr.

dimagrito : ddemmazzutu, mmaccatu, mmazzutu, mazzu agg.

dimenare gli arti : scumpassare tr., strunculisçiare intr.

dimenticanza : scurdata sf.

dimenticare : scerrare tr.

dimenticato : scerratu, spentecatu agg.

dimentico : scerratu, scerratizzu, scurdatizzu agg.

dimenticone : scerratazzu sm.

dimesso : llicrisu, moggiu, rifardatu agg.

diminuire : deminuire, mmenuire, calare, mpeccennire, scalare tr. e intr.

diminuire di peso : calare, spirdare intr.

diminuire di prezzo : mmarcatire intr. e tr.

diminuzione : deminuzione sf., calu, spirdu sm.

dimostrare : demustrare, musciare, rimusciare, pruare, pruspettare, fare ìtere tr.

dimostrazione : demostrazione, proa sf.

dinamite : denamite sf.

dinoccolare : llettecare tr. e intr.

dinoccolato : llettecatu, scumpassatu agg., sperlinchi, ttillitti agg. indecl.

dintorni : cunturni sm.pl.

Dio : Diu sm.

Diomede : Diumete, Tiumete pers.

Diomira : Diumira, Tiumira pers.

Dionigi : Diuniggiu, Niggiu, Niggi pers.

Dionisio : Diunisiu, Nisiu, Nisi pers.

dipanare : sprigghiare, sturtigghiare tr.

dipartita : partenza sf., iazzu sm.

dipendenza : tipendenze sf.pl.

dipendere : tipendere intr.

dipingere : pingere, rrepingere, stampare, tingere tr.

dipinto : pintu, rrepintu, quatru sm., stampa sf.

diploma : diproma sm.

diplomato : diprumatu agg.

diradare : (d)derratire, lascare, llentare tr.

diradato : (d)derratutu, lascatu, lascu, ragnisçiatu agg.

dire : dicere, ticere, dire, tire tr.

direttamente : rittu avv.

diretto : rittu agg.

direttore : direttore, tirettore sm.

direzione : direzione, tirezione sf.

dirigere : deriggere, cumandare tr.

dirigersi : puntare, sçire intr.

dirigibile : dereggibbile sm.

dirimpetto : rimpettu, mpiettu, tirimpettu, facciffrunte, te facce, te fronte, te nanti avv.

diritto1 : rittu agg.

diritto2 : drittu, tirittu sm.

diritto d'uso : iussu sm.

diroccare : sburrare o spurrare, sgarrare, menare nterra tr., fare terrapiana intr.

diroccato : spurratu. catutu agg.

dirottamente : a capase, a capasuni avv.

dirozzare : scuzzunare tr.

dirupare : derrupare, scarruzzare tr. e intr.

dirupo : derrupu, precepiziu sm., prefundi sm.pl., scuscesa sf.

disabitato : ddessabbetatu, ssabbetatu agg.

disaffezionarsi : ddessaffeziunare rifl.

disaffezione : tisaffezione sf.

disagiato : tisaggiatu, fastitiusu agg.

disagio : tisaggiu, fastitiu sm.

disamorare : spassiunare, spuniare tr.

disamorato : spassiunatu, spuniatu agg.

disanimare : ssarmare tr.

disapprovare : fare iabbu intr.

disapprovazione : iabbu sm.

disarmare : disarmare, ssarmare tr.

disastrato : desastratu agg.

disastro : desastru, tisastru, macellu, scatasciu, terrebiliu sm., terrapiana sf.

disastroso : desastrusu agg.

disboscare : smacchiare tr.

discacciare : (d)descacciare, cacciare tr.

discendente : tiscendente sm. e f.

discendenza : tiscendenza, razza sf., filu ffilora sm.

discendenza bastarda : razza strazza, strappigna, strappina sf.

discendere : cundiscendere, tiscendere, descendire intr.

discepolo : descipulu, tescipulu, manipulu sm., prencipiante sm. e f.

discesa : scisa, bascina sf.

discinto : spardellatu, spurdecatu agg.

disciplina : desceprina sf.

disco : discu, tiscu sm.

discolo : disculu, farausculu, freculusu, pertechinu agg., pruticulu agg. indecl.

discolo assai : rraggiatieδδu agg.

disconoscere : scanuscere tr.

disconoscimento : mancamientu sm.

discordare : descurdare tr.

discordia : descordia, discordia sf.

discorrere : descorrere, faeδδare, parlare, raggiunare intr.

discorso : descorsu, tiscorsu, raggiunamientu sm., parlata sf.

discorso confusionario : farfugghiata sf.

discorso fantastico : faeδδata, strulecata sf.

discorso funebre : reputazione sf.

discreto : reserbatu agg.

discussione : descussione, custione sf.

discutere : descutere, descutire intr., custunisçiare rifl.

discutere cavillando : mpeleare intr.

discutere pacatamente : raggiunare intr.

disdetta : tisdetta sf.

disegnare : tisegnare, stampare tr.

disegno : tisegnu sm.

diserbare : mmasçiare, sarchiare, scattiare, terare (erve) tr.

diserbo : mmasçiatura, sarchiatura sf.

diseredare : scanuscere tr.

disertare : disertare intr.

disertore : disertore sm.

disfare : sfacere, spacere, scunzare; sprigghiare tr.

disfare il bucato : scufenare tr.

disfare l'imbastitura : sfiamare tr.

disfarsi : lassare sçire, spappulisçiare, spulisçiare tr.

disfarsi dell'avvolgimento : scacare rifl.

disfatta : dispatta sf.

disfatto : spattu, spappulisçiatu, spulisçiatu, lassatu sçire, scacatu, scunzatu agg.

disfida : despita, tispita sf.

disfidare : dispitare tr.

disgiungere : desunire, scucchiare, scuδδare, staccare tr.

disgrazia : descrazia, tiscrazia, spentura sf., refuecu, malannu sm.

disgraziato : descraziatu, tiscraziatu, spenturatu agg., mmara i??u loc.

disgustare : tesgustare, schifare tr.

disgustato : tesgustatu, schifatu agg.

disgusto : tesgustu, muschisçiu, schifiu sm.

disgustosa (cosa -) : muschisçiu sm.

disgustoso : schifosu, schifusu, spaccimusu agg.

disinteressarsi : futtere, strafuttere, straniare rifl.

disinteresse : strafuttenzia sf.

Diso : Disu geogr.

disobbediente : desubbediente agg., faccitestu, uastasignu agg.

disobbedienza : desubbetienza sf.

disobbedire : desubbetire, nu sentire intr.

disobbligarsi : (d)dessobbrecare rifl.

disobbligazione : (d)dessobbrecazione, dissobbricazione sf.

disoccupato : dessoccupatu agg. e sm.

disoccupazione : dessoccupazione sf.

disonestà : ddessunestate sf.

disonesto : ddessunestu, tisunestu, mmalemenatu, menatu agg., malomu sm.

disonorare : ddessunurare tr.

disonorato : dessunuratu, cumprumessu, spergugnatu agg.

disonore : ddessunore, disunore sm.

disordinare : ddessordinare, scigghiare tr.

disordinatamente : a nfrottula avv.

disordinato : ddessordinatu, sciabbecatu, sciaddeu, scigghiatu, scuncignatu, sparpagghiatu agg.

disordine : ddessordine, rreuetu, scigghiu sm., cunfusione sf.

disordine grande : anarchia, casamicciula sf., veru casinu sm.

disorientamento : sbandu, scuncertu sm.

disorientare : ddessorientare, cunfundere, nfessalire, rebbambire, stunare tr. e intr., sbandare, spaesare, perdere la tramuntana intr.

disorientato : ddessorientatu, cunfusu, nfessalutu, rebbambitu, sbandatu, spaesatu, stunatu agg.

disossare : ddessussare, scurciare tr.

disossato : ddessussatu agg.

dispaiare : ddesseparare, scucchiare tr.

dispari : sparu agg.

disparte : sparte, te parte avv.

dispensare : despensare, spartere tr.

disperarsi : desperare, mpecare, ppendere pe canna, tannare rifl.

disperato : desperatu, tannatu agg.

disperazione : desperazione sf.

disperdere : desperdere, menare, spalisçiare, sparpagghiare, strammenare, straulare tr.

dispersione : despersa sf., menamientu, sbandu, sparpagghiu sm.

disperso : menatu, sbandatu, spalisçiatu, sparpagghiatu agg.

dispetto : despiettu, tespiettu, sçattu sm.

dispettoso : despettusu, tespettusu, mpionnu, sçattusu agg.

dispiacere1 : despiaceri, tispiaceri, nnutecu sm., dogghia sf.

dispiacere2 : despiacere, tespiacire intr. e rifl., asçetare, tulire lu core rifl., mmarire, nnutecare intr.

dispiaciuto : despiaciutu, maru, mmarutu, ncusçetatu, nnutecatu agg.

disponibile : dispunibbile agg.

disponibilità : dispunibbilità sf.

disporre : disponere, sistemare; ccunzare, ggiustare tr.

disposizione : apparecchiu, motu, siestu, siettu sm.

disposizione (a -) : suttamanu avv.

disposto : dispostu o tispostu agg.

dispotismo : terannia sf.

dispregevole : schifusu, spaccimusu, spertu e demertu, spulisçiatu agg.

disprezzare : desprezzare tr., fare iabbu rifl.

disprezzo : desprezzu, tisprezzu, iabbu sm.

dissaldare : dissardare, scuδδare tr.

dissanguare : dessanguare, sucare, surchiare tr.

disseccare : seccare intr. e tr., ncurnulare, nsaccarire, ssaccarire intr.

disseccato : seccatu, arsu, ncornulatu, ssaccarutu agg.

dissenteria : dissenteria, càrsia sf., cacare??e, sçiute sf.pl.

disseppellire : sprecare tr.

disserrare : disserrare, scatenare tr.

dissidio : dissitiu, lletecamientu sm., descordia, pelea sf.

dissimile : diversu agg.

dissipare : (d)dessindecare, menare, scialacquare, spendere e spandere tr.

dissipatore : (d)dessindecatore, menante, scialacquatore sm.

dissodamento : aratura sf., scassu sm.

dissodare : arare, sarchiare, scattiare, zappare tr.

dissodare in profondità : scatenare, scassare tr.

dissodato : aratu, scassatu, scatenatu, zappatu agg.

dissodato (non -) : nicchiàrecu, scersu agg.

dissolversi : spumare intr.

dissolutezza : debbosciu sm.

dissoluto : debbusciatu, menatu, scapestratu, spaccimusu, spulisçiatu agg.

dissotterrare : sprecare tr.

dissuadere : spuniare tr.

distaccare : staccare, scuδδare tr.

distacco : distaccu, staccu sm.

distanza : distanza sf., distaccu, spaziu sm., quantu nc'ete loc.

distanziare : passare, strapassare, tistaccare tr.

distendere : stendere, curcare, spandere tr.

disteso : stisu, curcatu, spasu agg.

distillare : lemmeccare tr.

distillatore : lemmeccaru sm.

distillazione : lemmeccatura sf.

distinguere : destinguere tr.

distinta : tistinta sf.

distintivo : tistintivu sm.

distinto : distintu, tistintu agg.

distinto nel portamento : civile agg.

distinzione : distinzione, tifferenza sf.

distinzione nel portamento : civilezza sf.

distogliere : spuniare, ssarmare tr.

distorcere : storcere, mbarcare, (sp)utare, ssummagghiare, stramare, strambare tr.

distorsione : storta, spennulata, sputata, stramata sf.

distorto : stuertu, mbarcatu, rreutatu, stramatu, strambu agg.

distrarre : cunfondere, cunfundire, stunare tr.

distrattamente : foremente, subbra-pensieri avv.

distratto : cecatu, stunatu agg., foremente, subbra-pensieri indecl.

distrazione : cecazione sf.

distribuire : destribuire, despensare, divitere, spàrtere tr.

distribuito : destribuitu, divisu, spartutu agg.

distribuzione : data, divisione sf.

districare : gnettare, rammenare, scardassare, schettare tr.

distruggere : destruggere, rruenare, strusçere tr., fare terrapiana intr.

distruzione : destruzione, ruina, strasçina, terrapiana sf., sterminiu, strafizzu sm.

disturbare : desturbare, strubbare, tistrubbare, cementare, seccare tr., dare fastitiu intr.

disturbo : disturbu, strubbu, tistrubbu sm., seccatura sf.

disunire : desunire, scuδδare, staccare tr.

disusato : desusatu, cunsumatu, struttu agg.

ditale : tesçetale sm.

dito : tisçetu sm.

dito anulare : tisçetu te nieδδu sm.

dito indice : tisçetu te nasu sm.

dito medio : tisçetu te mienzu sm.

dito mignolo : tisçeticchiu, tisçetieδδu sm.

dito pollice : pulecaru, tisçetu ressu sm.

dito medio (scatto del - -) : tirittìppiti, ttìppiti sm.

ditola : manuzza sf.

ditta : ditta o titta sf.

dittamo : dittamu sm.

divagare : scantunare, spalestrare, spalisçiare intr.

divagarsi : divertere, devertire, svacare rifl.

divano : divanu, canapeu, sufà sm., durmosa sf.

divaricare : aprire, llargare tr.

divaricare i denti della sega : nterzare, stizzare tr.

divaricare le gambe : scancare intr.

divaricate (a gambe -) : scancarisçiatu agg.

divaricatore dei denti della sega : nterzaturu sm.

divaricatore dei licci del telaio : spartituru, pettinieδδu sm.

diventare : dentare intr.

diversamente : autramente, auramente avv.

diversità : varietà sf.

diverso : diversu, variu agg.

divertimento : devertimientu, tivertimentu, sçecu, spassu, svacu sm.

divertire : devertere, tivertire, sçiucare, svacare rifl.

divertito : devertutu agg.

divezzare : stagghiare tr.

divezzato : stagghiatu agg.

dividere : divitere, destribbuire, scucchiare, spàrtere tr., fare lu divisu intr.

divincolarsi : scumpassare, strunculisçiare intr.

divino : deinu, divinu agg.

divisa : tivisa sf.

divisione : divisione sf., lu divisu sm.

divisorio : divisoriu sm., petturrata sf.

divorare : ngallettare, sbranare, strafucare tr.

doblone : duppiu sm.

docile : buenu, mansu, ncicciulatu agg.

dodici : tutici agg., tužžina sf.

dodici circa : tuticina sf.

doga : duia, tugghia sf.

dogana : tucana sf.

doganiere : tucanieri sm.

doglia : dogghia, togghia sf., dulore, tulore sm. e f.

doglie del parto : dogghie, strinte sf.pl.

dolce : duce, tuce agg.

dolce alquanto : tuciuliδδu agg.

dolce : dorce sm., cosa tuce sf.

dolce di pasta frolla : sçumone sm.

dolcetto : bebè, cosa tuce sf.

dolcetto al ciocolato : afrecana sf.

dolcetto caramellato : surgicchiu sm.

dolcetto di zucchero : candellinu, cunfettu, zuccarinu sm., mendularizza sf.

dolcetto mielato : mmu sf., sçiù sçiù, susamieδδu o sucamieδδu sm.

dolcetto minutissimo : anesinu sm.

dolcezza : dorcezza sf.

dolciastro : durcignu, tuciuliδδu, marsalatu, sceruppusu, zuccaratu agg.

dolciume : dorce sm.

dolente : dulente agg.

dolere : dulire, tulire intr.

dolere (far -) : ntussecare tr.

dolersi : dulire, despiacire rifl.

dolorante : ntussecatu agg.

dolore : dulore, tulore sm. e f., dogghia sf.

dolore lancinante : spràsemu sm.

dolore psichico : crepacore, crepamientu, nnutecu sm., crepazione sf.

doloroso : ntussecatu, sprasemante agg.

domanda : demmanda, dumanda sf.

domandare per avere : cercare tr.

domandare per sapere : demmandare, ddumandare, tumandare tr.

domani : crai sm.

domani mattina : crammatina sf., crammatinu, crammane sm.

domani a mezzodì : crammenžatia sf.

domani a pomeriggio : crammarisçiu sm.

domani sul vespro : crabbespera sf.

domani sera : crassira sm.

domani notte : crannotte sm.

domare : tumare, mmansire, ncicciulare, ncucciulare tr.

domato : tumatu, carmatu, mmansutu, ncicciulatu, ncucciulatu agg.

domatore : tumatore sm.

Domenica : Dumenica, Tumenica, Mineca, Meca, Mecuzza pers.

domenica : dumineca, tumineca sf.

domenicano : tumenicanu agg.

Domenico : Duminicu, Minecu, Mingu, Mingucciu, Tumenicu, Tuminecu, Menicu, Mecu, Mecuzzu, Mimmi, Miminu, Minu pers.

domestico : famigghiu, famigliu sm.

Domineddio : Domeneddiu sm.

don : don sm.

donare : dunare, tunare, dare, tare, purtare, recalare tr.

Donata : Dunata, Tunata, Tunatucciua, Natuccia, Natina, Nana, Nanuccia pers.

donativo : tunativu, tunatiu sm.

Donato : Dunatu, Tunatu, Tunatucciu, Nucciu, Nanu, Nanuzzu pers.

dondolamento : pendurìcula, zungatanena sf., iùndulu sm.

dondolare : dundulisçiare, banduliare, bandulisçiare, iundulisçiare, pendingulisçiare, undulisçiare tr. e intr.

dondolo : bàndulu, iùndulu sm.

donna : donna, tonna, cristiana, fimmena, nunna sf.

donna alta : perlangoi, stangaloi indecl.

donna bassa : cocule??a, cutrubbiera, nanice??a sf.

donna bella : beδδazza sf., stiδδa sf.

donna brutta : befana, cuccuasçia, curnacchia, scorfana, signa sf.

donna cattiva : caina, canesca, diaula, strica, uastasigna sf.

donna esibizionista : caggiana, caggianeδδa sf.

donna formosa : bunazza, melogna sf.

donna grassa : cucugghiata, nquazzata, òccula, palasçiana sf.

donna linguacciuta : linguilonga, tipera, ucca de furnu sf.

donna scontrosa : muscia nchiata, muscia resta sf.

donna sporca : camasçia, mucitazza, sçiosçia sf.

donna trasandata : mandrappa, sciabbecheδδa sf.

donna valente : fimmenazza sf.

donna dall'ampio sedere : culasçiona, culoffia, culofia sf.

donna dal seno abbondante : minnacchiuta, petturruta sf.

donna vestita di nero : malota sf.

donnaccia : bona cristiana, menata, ndrocchia, porca, puttana, recuttara, troia, tròzzula, zòccula sf.

donnaiolo : fimmenaru, làzzaru, puercu, zocculune sm.

donnicciola : fimmeneδδa sf.

donnola : dònnula, frùscula sf.

dono : donu, panieri, recalu sm.

dono di fidanzati : strina sf.

donzella (pesce) : cazzu de rre sm.

dopo : doppu, dopu avv. e prep., poi, po' avv.

dopo che : doppu ca, dopu ca, dopu ci cong.

dopodomani : buscrai, puscrai avv.

dopodomani l'altro : buscriδδi avv.

doppietta : dobbotte sf.

doppio : dùbbulu, duppiu, doppiu agg.

doppione : duppiu sm.

dorare : dorare tr.

dorato : duratu agg.

dormiglione : durmièngulu, (d)durmecchiaru, muertutesennu sm.

dormire : dòrmere, turmire intr.

dormita : durmuta sf.

dormitorio : dormetoriu, durmetoriu sm.

Dorotea : Durutea, Tea pers.

dorsale : dursale, tursale sm. e agg., cigghiaru, rapetale sm., spaδδa, tizza sf.

dorso : cutursu, spinale sm., spaδδa sf., spaδδe sf.pl.

dorso nudo (a - -) : spetturratu agg.

dose : ndose sf.

dotare : dutare tr.

dote : dota, tota, panina sf.

dottata : uttata agg.f.

dotto : mparatu, sapiu, saputu, struitu agg.

dottore : duttore, tuttore sm.

dottoressa : dutturessa sf.

dottrina : tuttrina sf.

dottrina cristiana : cose de Diu sf.pl., catechisemu sm.

dove : addune, ddune, ddu avv.

dovere : du(v)ere, obbrecu sm.

dovere : aire, ire, intr. servile, tuccare intr. impers.

dovunque : agnasçiu, gnasçiu, gemparte, gnepparte avv., dunca, dùncata cong.

dožžina : dužina, tužžina sf.

drago : dracu, masimoru, maùru sm.

dragone : dracone, tracune sm.

Dragoni : Tracuni geogr.

drappo : drappu, mantellu sm., mandrappa sf.

dritta : ritta sf.

drittezza : drittezza, trittezza sf.

dritto1 : rittu, ndrezzatu, ntesatu, tisu agg.

dritto2 : trittu agg.

drizzare : ndrezzare, ergere, ntesare tr.

drizzarsi di peli : mpilare intr.

dubbio : dubbiu, tubbiu, tubbetu sm., pendurìcula sf.

dubbioso : dubbiusu, ncertu agg.

dubitare : dubbetare intr.

duca : duca, tuca sm.

ducale : tucale agg.

ducato : ducatu, tucatu sm.

ducato d'oro : tucatu, žacchinu sm.

duchessa : duchessa, tuchessa sf.

due : doi, (d)do' agg.

duecento : docentu agg.

duellare : cumbattere intr.

duello : duellu, cimientu, cumbattimientu sm.

duemila : domila agg., do' migghiare sf.pl.

dulcomara : tucemara sf.

duna : tummaru sm.

durare : durare, resistere intr.

durare gran fatica : scruciare, scubbare rifl., tricare intr.

durata : durata, turata sf.

durevole : custante, resistente agg.

duro : forte, tostulignu, tuestu, testu agg.

duro e resistente : termitignu agg.

durone : caδδu, uècchiu de pisce sm.