T - t

tabaccheria : fundecu, tabbacchinu sm.

tabaccheria (rifornire la -) : spundecare intr.

tabacchiera : tabbacchera sf.

tabacchiera (vuotare la -) : stabbaccare intr.

tabacchina : tabbacchina sf.

tabacchine (qualifiche di -) : cernitrice, mballatrice, nturchiatrice, spianatrice sf.

tabacco : tabbaccu sm.

tabacco a foglia ampia : càtaru sm.

tabacco della Balcania : eržecuina, perustizza, santaiaca sf.

tabacco da fiuto : purvere sf.; ženžigghiu sm.

tabacco (manciata di -) : fumata sf.

tabaccoso : tabbaccusu agg.

tabarro : tabbarru sm.

tabella : tabbella sf.

tabellina : tabbellina sf.

tabellone : tabbellone sm.

tabernacolo : tabbernaculu, artarinu sm.; cona, cuneδδa, nnicchia sf.

tabula rasa : tabbula rasa sf.

tacca : tacca, ntacca sf., ntaccu, segnu, singu sm.

taccagno : taccagnu, racuseu, spizzecusu, tirchiu agg., carrucchiaru, cuerune, tirchiune sm.; spriculamigghiu sm. e f.

tàcchete : zìcchiti inter.

tacchettare : ntacculisçiare, scarcagnare, scarpisçiare, scarpugnare intr.

tacchina : iana sf.

tacchino : cchillu, ianu sm.

taccia : taccia sf.

tacco : taccu, tacchillu sm.

tàccola : cola, ràulu sm.

taccuino : libbrettu sm.

tacere : tàcere, tacire, mmutire, mmuzzare, stare cittu intr.

tacitare : tacetare tr.; chiutere la ucca a unu intr.

tacito : tacetu, cittu agg.

taciturno : cittu, muticittu agg.

Tafagnano : Tafagnanu geogr.

tafanario : tafanaru, culissi, culu, farnaru, serviziu, sitici, teretu sm.

tafàno : tàfanu sm.

taffetas (tessuto) : tafettà sm.

taglia : tagghia sf.

tagliare : tagghiare tr.

tagliare a fette : feδδisçiare, taccisçiare tr.

tagliatelle : fettuccine, ricciuline, sagne, trie sf.pl.

tagliatelle e ceci : ciceri e ttrie sm.pl.

tagliente : tagghiante, felatu, mmulatu agg.

tagliere : talieri sm.

tagliere per il cacio : mattrieδδu sm.

taglietto : tagghiceδδu sm.

taglio : tagghiu; filu sm.

tagliola : tagghiola, cchiappasurgi, chiàncula sf.

tagliolo : tagghiaturu sm.

taglione : tagghione sm.

tagliuzzare : feδδisçiare, taccisçiare, trinciare tr.

tale : tale pron.; ffinfirinfi, nfinfirinfà, pincu pallinu sm.

talea : barbatella, scunatura sf., inchiu sm.

talento : talientu, cervieδδu, gnegnaru, spetente sm., gnigna sf.

tallo : taδδu sm., carusella sf.

tallo di cipolla : spunžale sm.

tallo (fare il -) : ntaδδare intr.

talpa : tarpa, rapunara, tapunara sf., surgepuerru sm.

tamarisco : tamariscu sm.

tamàro : tàmaru sm.

tambarello : mòtulu sm.

tamburare : ntamburrare tr.

tamburato : tamburratu agg.

tamburello : tamburrieδδu sm.

tamburo : tamburru sm.

tamèrice : tamariscu sm.

tampone : stuppacchiu, stutieδδu sm.

tana : tana, caforchia sf., bucu, cafuerchiu, nitu sm.

tanaglia : tanagghia sf., ferge sf.pl.

tanagliare : tanagghiare, nfergiare tr.

tanfo : tanfa, puzza sf., àffetu, fiezzu sm.

tangente : mbuccu, mmuccu sm.; crista, magnaria, suttamanu sf.

tànghero : tàngaru, maccabbeu sm.

tangibile : sustanziusu agg.

tango : tangu sm.

tantino : muersiceδδu, mursiδδu, muzziδδu, picca, picchiceδδu sm., cria, muδδìcula, stizza sf.

tanto : tantu agg.

tantoni : tantuni avv., musçaceca sf. e avv.

tantum ergo : tantumergu sm.

tapino : tapinu, meschinu, pericciu agg.

tappa : tappa sf.

tappabuchi : tappabbucu, refusu sm.

tappare : ntappare, chiutere, chiutire, ntasare, uδδare tr.

tappato : ntappatu, chiusu, mmasatu, ntasatu, uδδatu agg.

tappeto : tappetu sm.

tappeto per letto : scindiliettu sm.

tappo : tappu, tappiceδδu, uδδaturu sm.

tappo di sughero : fuδδò sm.

tappo grosso : uδδarune; chiumazzu, žaffu sm.

tarallino, taralluccio : taraδδuzzu sm.

tarallo : taraδδu, nfocacattu sm.

tarantella : pizzeca pizzeca sf.

Taranto : Taràntu geogr.

tarantola : taranta sf., scarpione sm.

tarantolata : tarantata sf.

tarantolato : tarantatu agg.

taràssaco : cardunceδδu, zangune sm., cecora resta, lattalora sf.

tarchiato : tarchiatu, mastignu, quatrieδδu, taδδecutu agg.

tardare : ntardare, squariare intr.

tardi : tardu avv.

tardino : tardiceδδu avv.

tardivo : tardiu agg.

targa : targa, biffa, fascetta sf.

tarì : tarì sm.

tariffa : tariffa sf., prezzu sm.

tarlare : tarlare, craulare, nfracetire intr.

tarlo : tarla sf.

tartagliare : ntartagghiare, farfugghiare intr. e tr., sciarpisçiare intr.

tartaglione : ntaragghia sm. e f., sciarpu agg.; fli fli indecl.

tartaro : tàrtaru sm.

tartaro (copriri di -) : ntartarire intr.

tartaro (coperto di -) : ntartarutu agg.

tartaruga : celona sf.

tartassare : tartassare, ncutugnare, tungunisçiare tr.

tartufo : taratufulu sm.

tasca : pauta, posçia, sacca sf.

tasca ampia : saccoccia sf.; sazze sf.pl.

tasca segreta : mariola sf.

taschino : pautinu sm.

tassa : tassa sf.

tassare : tassare tr.

tassello : tassieδδu sm.

tassello di pietra : chesulu sm.; chiai sf.

tassidermista : mpagghiatore sm.

tasso europeo : melogna sf.

tastamento : tastamientu sm.; freculata sf.

tastamento erotico : trusciata sf., trusciamientu sm.

tastare : tastare, tantare, parpare, trusciare, tuccare tr.

tastiera : tastera sf.

tasto : tastu sm.

tastoni : tantuni, alla ceca avv.

tatto : tattu sm.

tatuaggio : tatuaggiu sm.

tatuare : tatuare tr.

Taurisano : Taurisanu geogr.

taverna : taerna, lucanda sf.

taverniere : taernieri, taernaru, lucandieri sm.

Taviano : Taianu geogr.

tavola : taula sf.

tavolaccio : taulacciu sm.

tavolato : ntaulatu sm.

tavole (togliere le -) : staulare tr.

tavoletta : tauleδδa, taulicchia sf.

tavoletta dell'intonacatore : spasa, spiana sf., fracassu, scutu sm.

tavolinetto : bancarieδδu sm.

tavolino : taulinu sm.

tavolo : taulu, bancu sm.

tavolo da cucina : banchiteδδa sf.

tavolo da lavoro : taulu, bancune, scannu, scannettu sm.

tavolo da pranzo : taula, banca sf.

tazza : tazza, ciotula, cuppetta, scuteδδuzza, suppiera sf.

tazzina : chìccara, tazziceδδa sf.

tazzone : tazzulune sm., scuteδδa sf.

te : te, tie pron.

tea (rosa) : rosacandora sf.

Teatini : Tiatini, Chetini sm.pl.

teatro : tiatru, triatu sm.; recita sf.

Tecla : Tecra pers.

tedesco : tutescu, tutiscu agg.

Te, Deum : teteummu sm.

tedio : malesçiana, susta sf., ncrisci sm.

tegame : cùccuma, cùcuma, taieδδa sf., tianu sm.

tegame bucherellato : varola, verola sf.

tegamino : cuccumeδδa sf., cucumieδδu, taieδδuzzu sm.

teglia : tegghia, taieδδa sf.

teglia espansa : stanatu sm.

tegola : teula, tìcula sf., coppu, imbrece sm.

tegole (coprire con -) : imbrecare tr.

tela : tila; nfurra sf.

tela (striscia di -) : fassa, fersa sf.

telaietto : talarettu sm.

telaietto da ricamo : cerchiettu sm.

telaietto del pozzo : paràtule sf.pl.

telaietto su cui cernere : taliδδe, tauliδδe sf.pl.

telaio : talaru sm.

telaio di infisso : anta sf., stàntulu sm.

telaio (paletto del -) : rocciu, ssugghiu sm.

telaio (pedali del -) : petali sm., petalore, càrcule, putàreche sf.pl.

telato : telatu agg.

telegrafare : telecrafare, telefracare intr.

telegrafo : telecrafu, telefracu sm.

telegramma : telecramma sm.

telefonare : telefunare intr. e tr.

telefonata : telefunata sf.

telefono : telefunu sm.

tellina : cozzamareδδa sf.

telo : tela, fersa sf., telu, teliceδδu sm.

telo ampio : telone sm.

tema : tema sf.; argumentu sm.

temerario : specatatu, spruntatu agg., zumpariculu sm. e f.

temere : timere, temire tr. e intr.

temperare1 : temperare, mpezzutare tr.

temperare2 : temperare, criscere, maniare, sçanare, tulare tr.

temperatura : aria sf.; tiempu sm.

temperatura gelida : serratina sf.

temperatura umidiccia : faugnu sm.

temperino : temperinu, curteδδuzzu sm.

tempesta : tempestate, taersia sf., mmaletiempu, racanu, zunfiune sm.

tempestivamente : partiempu, a cquant'ura avv.

tempestoso : tempestusu, forte, mutu ncazzatu agg.

tempia : metuδδe sf.pl., sennu, sinnu sm.

tempio : tempiu sm., chesia rande sf.

tempo : tiempu sm.; ura sf.

tempo (al -) : a mmanu a…, mmanu a…, alli tiempi te… prep.

tempo (in poco -) : a cquant'ura, istu e nnu bistu, ota e spota, partiempu loc. avv.

tempora : tempure sf.pl.

temporale : tempurale, mmaletiempu, zunfione sm.; taersia, tempestate, trupea sf.

temprare : temperare, azzarisçiare, nfurterire tr.

temprato : temperatu, azzarisçiatu, nfurterutu agg.

tenda : tenda sf.

tendaggio : tendaggiu sm., purtieri sf.pl.

tendaggio (sostegno del -) : zinefra sf.

tendenza : tendenza, indule, ncrinazione, pieca sf., ncrinu sm.

tendere : tendere, ncarnare, ncrinare intr.

tendina : tendina sf.

tendine : purtieri sf.pl.

tendone : tendone, telone sm.

tenente : tanente sm.

tenere : tenire; aire, purtare, pussetire tr.

tenerello : tennerieδδu agg.

tenerezza : tennerezza sf.

tenero : tienneru, moδδe, muδδisu agg.

tenero e fresco (di erbe) : lattumusu agg.

tenia : erme suletariu sm.

tenimento : tenemientu sm., cuntrata sf.

tenore : tenore sm.

tentacoli : pieti sm.pl., razze sf.pl.

tentare : tantare, tentare tr.

tentatore : tentatore, tantarieδδu sm.

tentazione : tantazione sf.

tentennamento : penduricula sf., scurrucciu sm.

tentennante : sicchinnonni indecl., tienime ca te tegnu loc.

tentennare : pendingulisçiare, fare la penduricula intr.

tentoni : tantuni, musçaceca avv.

tenuta : tenimientu sm.

teologia : teuluggia sf.

teppa : teppa; fezza sf.

teppaglia : teppagghia sf.

teppista : teppista, marfattore, uastasi sm., maluratu, uastasignu agg.

Teresa : Teresa, Teresuzza, Teresina, Sina, Sisi, Sisina pers.

tergiversare : pendingulisçiare, traccheggiare, tracchisçiare, zucare, fare lu sicchinnonni intr.

tergiversazioni : isti asti sm.pl., sine e nnone loc.

terminare : cumpretare, spicciare; cunsumare, furnire tr.; mintere lu zippu intr.

termine : termene, nizzu sm., fine sf.

termine (entro il -) : a ntermene, a cquant'ura avv.

termometro : termometru sm.

terno : ternu sm.

terra : terra sf.

terra arata : aratu sm., scàusa sf.

terra bagnata : muttura, muttureδδa sf.

terra di riporto : mprestatizza sf.

terra fertile : terra te prima (crasse), motta sf.

terra su roccia : tèncine, tìngene sm.

terra (della -, farsi sentire ) : terrisçiare (sentire sutta a lli tienti) intr.

terra (striscia di -) : antu, mattrale sm., lenza, ndana, porca, tagghia sf.

terrapieno : capetale, cigghiaru, monticeδδu, rapetale, terrazzu sm., crista te terra, tizza sf.

terrazza : loggia sf.

terremoto : terramotu, tremulizzu sm.

terreno : tarrienu sm., terra sf.

terreno argilloso : critazzu sm., tustina sf.

terreno concimato : motta sf.

terreno dissodato : aratu, zappatu sm., fattizza, scausa sf.

terreno incolto : scerza sf.

terreno roccioso : tèncine, tìngene sm., tencinusu , tingenusu agg.

terreno sabbioso : renazza sf., rene sf.pl.

terreno senza alberi : rasizzu sm., scapulu agg.

terreno tra rocce : tèncinu, tìngene sm.

terrestre : terrestre agg.

terribile : terribbile, spamuttusu agg.

terrificante : spamentusu, tremendu agg.

terrina : taieδδa, tegghia sf., taieδδuzzu, tianu sm.

territorio : territoriu, fieu sm., cuntrata sf.

terrone : terrone, terrune sm.

terrore : atterrore, terrore, spamientu sm.

terrorizzare : mpaurare, spamentare tr.

terso : lustru, schettu, schiettu agg.

terso (cielo -) : sarienu, serenu sm.

terza : tersa agg. f.

terza aratura : tersiata sf.

terza parte : tiersu sm., tersa parte, tersa pursione sf.

terza parte anticipata : tersa nticipata sf.

terzeria : tiersu sm.

terzetto : tersettu sm.

terziare : tersare tr.

terziario : tersiaru, tersiariu agg.

terziglio : tersigghiu, ttrecchiamatu sm.

terzina : tersina sf.

terzino : tersinu sm.

terzo : tersu agg.; tiersu sm.

terzogenito : tersignu agg.

terzultimo : tersignu agg.

teschio : capu te morte sf.

tesoreria : tesureria sf.

tesoriere : tesurieri sm.

tesoro : tesoru, tresoru sm.

tesoro nascosto : acchiatura sf.

tessera : tessera sf.

tesserato : tesseratu sm.

tessere : tessere tr.

tessitura : tessetura sf.

tessuto : tessutu, teccu, telu sm., pezza, tela, tila sf.

tessuto a coste : curdunatu sm.

tessuto a quadretti : uecchizzulu sm.

tessuto molto spesso : lubrettu sm.

tessuto (tipi di -) : spica, spicanarda sf.

testa : capu sf.

'testa calda' : masaniellu, uappu sm.; natu de ernetia, unu cu lla coppula storta loc.

testa calva : luna, zella sf.

testa dura : capitetrozza sm. e f.

testa vuota : cucùmmeru, capiteciucciu, pampasçiune sm., cucuzza sf., capitecanigghia, capitecestune, capiteozza sm. e f.

testa (sommità della -) : còccalu sm.

testa dell'agnello : capuzzeδδa sf.

testa di una mazza : capirèzzulu sm.

testamento : testamientu, testamentu sm.

testardo : testardu, capituestu, puntusu agg.; capuesi indecl.; mulu sm., capitetrozza sm. e f.

testata : testata, ncapuzzata sf.

testata del campo : capetale, rapetale, cigghiaru sm., crista sf.

testata del letto : capetale, capezzale sm.

testicoli (colpire sotto i -) : scugghiare, strangugghiare tr.

testicolo : cugghiune, pampasçiune sm.; palla sf., scatule sf.pl.

testiera : capezza sf.

testimone : testemoniu sm.

testimonianza : testemonia, testimunianza sf.

testimoniare : testemuniare intr. e tr.; fare te testemoniu intr.

testone : capiressu, capituestu (f. capirossa, capitosta) agg.; capustieδδu, cucuzzone, manzarune sm.

tetano : tetanu sm.

tetta : minniceδδa, nenne, nenniceδδa, zinna, zizza sf.

tettarella : pupareδδa sf., suchiδδu, suchillu sm.

tetto : tettu, cannizzu sm.; làmia, liama, loggia sf.

tettoia : suppigna, suppina, suppinna sf.

tiara : tiara, triara sf., ttrerregni sm.

tibia : fruntile sm.

tic : tecca sf.

ticchio : ticchiu sm., tecca sf.

tic tac : tticchi ttacchi sm.

tifo : tifu, paratifu sm.

Tiggiano : Tisçianu geogr.

tigna : tigna, rugna; scabbia sf.

tignola : tarla sf.; pizzifierru sm.

tignole (essere attaccato dalle -) : ntignare, craulare, nfracetire intr.

tignoso : tignusu, rugnusu agg.

tigrato : ticratu agg.

tigre : ticra sf.

timballo : timpànu sm.

timbrare : timbrare, bullare tr.

timbro : timbru, bullu sm.

timelea (pianta) : tumagghiara sf.

timido : paurusu, temurusu agg.; fifone, cunigghiu sm.

timo : timu, tumu sm.

timo (terreno coperto di -) : tumara sf.

timone : temune, timune sm.

timone dell'aratro : arra, furchia, petestia, stipa sf., mmurcaturu sm.

timore : paura, anema te fore sf.

timoroso : temurusu, paurusu agg.; cunigghiu sm.

timpano dell'orecchio : timpanu sm.

tinello : tinieδδu sm.

tingere : tìngere, tengire tr.

tino : tinu sm., tina sf.

tinozza : tinazzu sm., tineδδa sf.

tinta : tinta sf., culure, tonu sm.

tinteggiare : pìngere, pintisçiare tr.

tinteggiato : pintu, pintisçiatu agg.

tintore : tintore sm.

tintoria : tenturia sf.

tintura : tentura sf.

tipaccio : pascali, piezzu, spaccime sm. e f., spaccimusu agg.

tipo : tipu sm.

tipografia : stamparia sf.

tipografo : stampatore sm.

tirabaci : carròcciulu sm.

tirabrace : furcune sm.

tiraggio : tiraggiu sm.

tiranneggiare : ntirannare tr.

tirannia : terannia sf.

tiranno : tirannu sm.

tirante : tirantu sm.

tirare : terare tr. e intr.

tirare per le lunghe : squariare; sabbatisçiare, traccheggiare, zucare intr.

tirata : terata sf.

tirchio : tirchiu, avaru, miagnusu, spizzecusu, strittu te piettu agg.; carrucchiaru, cuerune, racuseu, saracune sm.; spachetta, spriculamigghiu sm. e f.

tiremmolla : tirammolla, tirallenta sm.e f.

tiremmolla (gioco del -) : fìtula, tirallenta sf., iò iò sm.

tiretto : tirettu, teraturu sm.

tiritera : tiratera, filastroccula, secutera; llisciata te capu sf.; tanei sf.pl.

tiro : tiru sm., terata sf.

tisana : tisana, tisena sf.

tisi : tisi, cunzunzione, puntura, tubberculosi sf., male suttile sm.

tisico : tisecu, tubberculosu, tubberculotecu agg.

titillamento : dechiδδecu, rechiδδecu sm.

titillare : ddechiδδecare, rrechiδδecare tr.

titolare1 : titulare, principale sm. e f.

titolare2 : ntitulare; ngiurare tr.

titolo : titulu, ngiuru sm., qualifica sf.

titubante : sicchinnonni indecl.

titubanza : penduricula, zungatanena sf.

titubare : fare la penduricula intr.

Tizio e Caio : Nfinfirinfi e Nfinfirinfà sm.f.

tizzone : tezzune, craune sm.

Tobia : Tubbia pers.

tocca ferro : toccafierru sm.

toccare : tuccare, tantare, tastare; turlare tr.

toccare lievemente : llisciare, llusciare, maniare, trusciare tr.

toccata : tuccata, tastata; trusciata sf.

toccato : tuccatu; crepatu, lesu, resentutu agg.

toccatutto : freculusu, manispissu agg.; cu lla rtèteca ntra lle manu loc.

tocco : tuccatu, resentutu, sunatu agg.

toeletta : tuletta sf.

toeletta (mobile) : tulettone, buffettone sm.

togliere : lliare tr.

togliere dal passaggio : lliare, rruccare, scustare tr.

togliere dal sito : scasare, scaseδδare, scazzecare, sulliare tr.; lattumare tr.

togliersi di torno : rruccare, lliare, smammare intr.

tolleranza : tulleranza, cumpiacenzia, pacenzia, suppurtazione sf.

tollerare : tullerare, cumpiatire, suffrire, suppurtare tr.

tomaia : tumagghia sf.

tomaia (parte alta della -) : mpigna sf.

tomba : tomba, sebetura, seburtura sf., cassettone sm.

tombino : tumbinu sm.

tombola : tombula sf.

tombolone : tumbulone sm.

Tommaso : Tumasu, Tumasinu, Masinu, Masi, Masu pers.

Tommaso Aniello : Masaniellu sm.

tomolata : tumenata, tumulata sf.

tomolo : tumenu sm.

tonaca : toneca, tunaca, tuneca sf.

tonachella : tonacheδδa sf.

tonchio : falauru, pizzifierru sm.; canneδδa, tarla sf.

tondino : tundinu, tundizzu sm.

tondo : tundu agg.; cìcura sf.

tonfo : ppùnfiti, pùffiti sm.

tonnina : tunnina sf., nzirru sm.

tonno : tunnu, tumacchiu sm.

tono : tuenu, tenu, tonu sm.

tonsilla : chiandula, crandula sf.

tonsura : chireca sf.

tonto : cheli, cufiu, mìnecu, scemu agg., fessa, mangiafae, minchia, pappacola, sciacqualattuche sm. e f., pampasçiune, turdu, tursu sm., cisterna, turdàsçena sf.

topazio : tupaziu sm.

topino : surgicchiu, surgiceδδu sm.

topo : surge sm.

topo grosso : zoccula sf., zocculune sm.

topo (verso del -) : ziu ziu sm.

toppa1 : patta, pezza sf.

toppa2 : bucu (te la chiai) sm.

toppo : ceppunaru, cippu, petecune sm. V. anche ceppo.

toppone (panno) : ssuppaturu sm.

top top : ttu ttu, ttuppi ttuppi indecl.

torace : piettu; scuntru sm.; arca, petturrata sf.

Toraldo : Turardu, Ardu pers.

torbido : trubbu, traugghiatu agg.

torce (processione con -) : nturciata, turciata sf.

torcere : torcere, turcire, scunturcire, stramare, sturtigghiare tr.

torcere e ritorcere : ssumagghiare tr.

torcere i denti della sega : ntersare, stizzare tr.

torchiare : nturchiare, turchiare tr.

torchiatrice : nturchiatrice sf.

torchiatura : turchiatura sf.

torchio : torchiu, torciu sm., pressa sf.

torchio (cavità del -) : turpinieδδu sm.

torchio (azionare il -) : ncannare tr.

torchio (pressione sul -) : ncannata sf.

torcia : torce, turcia sf.

torcicollo : tuercicueδδu, tercicueδδu sm.

torcicollo (uccello) : furmicularu sm.

torcitoio : turceturu, nturtigghiune sm.

tordela : turdera sf.

tordo : turdu, culiiancu sm., turdàsçena sf.

tordo implume : turdicchiu, turdiceδδu sm.

tordo marino : ruezzu sm.

tormentare : trurmentare, turmentare, marterizzare, marturare, ncruciare, ntirannare, straziare tr.

tormentarsi : sprasemare intr.

tormento : trumentu, turmientu, martiriu, spràsemu, strièmetu sm.

tornaconto : uatagnu, vantaggiu sm.

tornaconto poco lecito : mbuccu, mmuccu sm., magnaria, magnaturia, suttamanu sf.

tornare : turnare, enire ntorna intr.; ndùcere, purtare tr.

torneo : turneu sm., giostra sf.

tornese : turnese sm.

tornio : turnu sm.

tornire : nturnare, tulare tr.

tornito : nturnatu, lisciu, tulatu agg.

torno torno : giru ggiru, turnu turnu avv.

toro : tauru, toru sm.

torpedine : trèmula sf.

torre : turre sf.; turrinu sm.

torrente : turrente sm., fiumara sf.

torrenziale : turrenziale agg.

torrenziale (pioggia -) : scarrecata sf.; a ccapase, a ccapasuni, a cceli pierti loc. avv.

torretta : turretta, turriceδδa, uardiola sf.

torrione : turriune sm.

torrone : turrone sm.; cupeta sf.

torso : tursu, capuèzzulu sm.

torsolo : tursu, brocculu, ruècculu, rècculu sm.

torta di pinoli : pignulata sf.

torto (offesa) : tuertu, tertu, sgarru sm.

torto (storto) : stuertu, tuertu, tertu, stramatu, strambatu, strambu, sturtigghiatu agg.

torto e ritorto : ssumagghiatu agg.

tortora : turtura sf.

tortura : turtura sf., straziu, trumentu sm.

torturare : turturare, martirizzare, marturare, straziare, trumentare, turmentare tr.

torturatore : turturatore, boia, cainu, tirannu sm.

tosare : caruppare tr.

tosatore (di pecore) : caruppature sm.

tosatura : caruppata sf., carueppu sm.

toscaneggiare : tiscuneggiare intr.

toscanello : sicarieδδu sm.

toscano : tuscanu agg.; sicàru sm.

tosse : tosse sf.

tosse convulsa : nnicateδδa sf.

tossico : tossecu agg.

tossire : tussare intr.

tostino : bbrustulaturu, brustulinu sm.

totale1 : tutabbile, tutale, assulutu agg.

totale2 : tutale sm., somma sf.; quantu face, quantu ene loc.

totano : totanu, calamaru sm.

tottavilla : cucciarda sf.

tovaglia : tuagghia sf.

tovaglietta : tuagghiceδδa sf.

tovagliolino : serviettu; bavarinu sm., sarvietta sf.

tozzo : taδδecutu, tarchiatu agg.

tozzo (pezzo) : stuezzu, muersu, mursiδδu, pezzettu sm., stozza; calata sf.; picca indecl.

tra : tra, ntra, ntru, mmienzu prep.; intra, intru, mmienzu prep. e avv.

trabàccolo : trabbàculu sm.

traballante : trabballante agg.; tienime ca te tegnu loc.; a ppenduricula loc.

traballare : trabballare, rebbàttere; scurricciare, tragghiare, stare tienime ca te tegnu intr.

trabalzare : rebbuttare intr.

trabalzare degli indumenti addosso : ssammulisçiare intr.

trabalzo : rebbuttu sm.

trabiccolo : trabbiculu sm.

traboccante : spetterrante agg.

traboccare : mbuδδecare, spetterrare intr.

traboccato : spetterratu agg.

trabocchetto : trabbuccu, trabbucchettu sm.

tracannare : futtere, gnuttere, ngallettare rifl.

traccia : risçia, strisçia, singa, strasçina sf., segnu, singu sm.

tracciare : risçiare, sengare tr.

tracciare porche : mpurcare tr.

tracciato : risçiatu, sengatu agg.

trachea : canna sf., cannalire sm.

trachea ed esofago : cannaliri sm.pl.

trachino : parasàula sf.

tracolla : tracolla , banduliera sf.

tracoma : tracoma, tracuma sf.

tracomatoso : tracumatusu agg.

tradimento : tratimentu, tratimientu sm.

tradire : tratire, ngannare, rennecare, pigghiare pe ffessa tr.

tradito : tratitu, ngannatu, pigghiatu pe ffessa agg.

traditore : traditure, tratitore, fetusu, ngannatore, rennecatu, sçiuda sm., ngannafete sm. e f.

tradizionale : tratiziunale agg., te sempre loc.

tradizione : tratizione, usanza sf.; andamientu sm.

tradotta : tratotta sf.

trafficante : trafecante agg.

trafficare : trafecare intr.

traffichino : trafechinu, manifàculu; necuziante sm.

traffico : trafecu sm.

trafficone : trafecune, giaggianese, venezianu sm.

trafila : trafila, currisçiula sf.

trafittura : lanzettata sf.

traforare : trafurare, furare, scaurtare, caurtare tr.

traforato : trafuratu, scaurtatu agg.

traforo : traforu, scaurtamientu sm.

tragedia : trasçetia, traggetia sf.

traguardo : traquardu sm.

traiana da pesca : traina sf.

trainare : strasçenare, trasçenare, terare tr.

tralasciare : bandunare, bbunare, ffrancare, lassare; benetire, perdunare tr.

tralignarne : nde spuriare intr.

trama : trama sf., fattu sm.

trama del tessuto : trama, menata sf.

tramandare : tramandare tr.

tramare : tramare, trapulisçiare tr., terare piani intr.

trambusto : mmuina sf., rreuetu, scigghiu, scumpigghiu, subbugliu sm.

tramestare : rreutare, scatasciare, scunfundare tr.; fare nnu quarantottu intr.

tramestio : rreuetu, scatasciu; quarantottu sm.; casamicciula sf.

tramezza : uardunceδδu sm.

tramezzo : tramezzu, cuntrufundu sm.

tramoggia : tramosçena, tramosçia sf.

tramoggia (manipolare alla -) : tramusçiare tr.

tramontana : tramuntana, tramuntanazza, serratina sf.

tramontare : calare, mintere intr.

tramonto : tramontu sm., misa te sule sf.

tramortire : stramurtire, tramurtire; scunfundare tr.

tramortito : tramurtutu, muertu e biu agg.

trampoli : carànfuli sm.pl.

trampolo : trampulu sm.

tramutare : stramutare, tramutare, cangiare, strafurmare, traspurmare tr.

tranne : fonde, fore, all'infore, llea prep., scrusu agg.

tranquillità : tranquillità, carma, cuiete, pace, scusçetatezza sf.; ddefriscu, reggettu sm.

tranquillizzare : tranquillizzare, carmare, cuietare, ssecurare tr.

tranquillo : tranquillu, carmu, cuietu, pracedu, scusçetatu agg.

tranvai : tramba, tramma sm.

tranviere : trambieri sm.

trapanare : trapanare, bucare, caurtare tr.

trapano : trapanu sm.

trapano a funicella : trapanaturu, menaluru, menarulu sm.

trapano succhiello : spinula, spinulicchia, verduiana sf.; vèrdulu sm.

trapassare : trapassare, furare tr.

trapassato (avo) : stramuertu agg.

trapasso : trapassu sm.

trapiantare : trachiantare, requasare tr.

trapianto di erbette : requasatura sf.

trappeto : trappitu sm.

trappeto (capoperaio del -) : nachiru sm.

trappeto (operai del -) : chiurma, ciurma sf.

trappeto (operaio del -) : trappetaru sm.

trappola : tagghiola sf.

trappola per topi : cchiappasurgi sf., mastrillu sm.

trappola per selvaggina : chiàncula sf.

trasalimento : nzatu, nzàutu sm., sulliata, susta sf.

trasalire : nzatare intr., sulliare rifl.

trasandata : ntrusçiula, pisçiosçia, zunna agg. f.

trasandato : trasandatu, ndugghiusu, sciabbecatu, sciaddeu, sçiosçiu, straisu, trascuratu agg.

trascinare : strasçenare tr.

trascorrere : passare intr. e tr.

trascorso : scursu, passatu agg.

trascurare : trascurare, bbandunare tr.; (nde) strafuttere rifl.

trascuratezza : trascuratezza, scusçetatezza, strafuttenzia sf.

trascurato : trascuratu, spentecatu, strafuttente agg.

trasformare : traspurmare, strafurmare, cangiare, renducere, straisare tr.

trasformato : traspurmatu, strafurmatu, cangiatu, straisatu agg.

trasformazione : traspurmazione sf., cangiamientu sm.

traslocare : scasare intr.

trasloco : scasamientu sm.

trasparente : trasparente, lampante, schettu agg.

trasparenza : trasparenza, chiarezza, schiettezza sf.

trasparire : trasparire intr.

trasportare : traspurtare, carrisçiare, purtare tr.

trasportare con gerle : cofanisçiare tr.

trasportare qua : cucchiare, ndùcere tr.

trasporto : càrecu, iaggiu sm.

trattabile : trattabbile agg.

trattamento : trattamientu sm.

trattare : trattare tr.

trattenere : ntartenire, trattenire, tenire tr.

trattenere tra le gambe : nfurchiare tr.

trattenere in corpo : trinchiare intr.

trattenimento : trattenimientu, festinu sm., llecracera sf.

trattenuta : ntartenuta, trattenuta sf.

trattino : trattinu sm.; stozziceδδa sf.

tratto : trattu sm.; stozza sf.

trattoria : tratturia, usteria; lucanda sf.

travagliare : traugghiare intr.; dare te fare rifl.

travagliato : traugghiatu agg.

travaglio : traugghiu; rreuetu, scuncertu sm.

travasare : acare, ddiacare; criscere, ssumare tr.

travatura : àndita sf.

trave : chianetta sf., còrdulu sm.

trave maestra : chianettune, cirmale, sarcenale, sarcentale sm., tersera sf.

travedere : straitere, straetire, traitere intr.

traversa : traersa, paràtula, spranga, stanga sf., palettu sm.

traversina del pozzo : taersagnu sm., paràtule sf.pl.

traversone del carro : natecale sm.

travertino : travertinu; marmulu sm.; petra ia, petra tosta sf.

travestire : travestere, travestire tr.

travestirsi : traestere, masçariare, estire te masçiu rifl.

travetta : traetta, paràtula sf.

travicello : muralettu, palettu sm.

travisare : straisare tr.

travolgere : menare nterra, rraugghiare, rrunzare, spurrare, straulare tr.

trazione : tiru sm.

tre : ttrete, ttre agg.

tre circa : ttreina sf.

trebbiare : pesare tr.

trebbiare (masso per -) : pesara sf.

trebbiare (operazioni varie) : ssorgere e spandere li mannucchi, pesare, nfurcare, entulare, rrigghiare, sçiatecare, criscere tr.

trebbiatore : aialuru, entulature sm.

treccia : trezza, fietta, ietta sf., trifulu sm.

treccina : trezziceδδa sf.

trecento : ttrecentu agg.; ttre ccentenare sf.pl.

tredici : tritici agg.

tredici circa : triticina sf.

tredicimila : tritici migghiare sf.pl.

tremare : tremare, tremulare, ntrignulare intr.

tremarella : tremareδδa, pampineδδa sf.; bubburubbù, bbruu sm.

tremendo : tremendu, terribbile agg.

tremito : tremetu, tremulizzu, pampanizzu sm.

tremolante : tremulante, pampanusu agg.

tremolare : tremulare, ntrignulare, pampanisçiare intr.

tremolina (pianta) : pendinieδδi sm.pl.

tremore : tremore, trèmetu sm.

tremulo : triemulu, pampinieδδu, tremulante agg.

treno : trenu, papore sm., tratotta sf.

trenta : trenta agg.

trentina : trentina sf.

trepidante : ansiusu agg.; cu ll'anema te fore loc.

treppiede : trapieti sm.

Trepuzzi : Trapuzzi, Trepuzze geogr.

tresca : ntàbbica sf.

trespolo : bancarieδδu, cestieδδu, mpuggiaturu, scannettu; pete te limma sm.

tressette : ttressette, marfione, mienzummanu sm.

triangolino : triangulicchiu, triangulinu sm.

triangolo : triangulu sm.

tribolare : tribbulare, triulare, sprasemare intr., trumentare rifl.

tribolazione : tribbulazione sf., carvariu, spràsemu, trumientu sm.

tribolo : ausapieti, rizzieδδu sm., magghiezzula sf.

tribù : tribbù sf.

tribunale : tribbunale sm., corte sf.

tributo : tassa sf.

Tricase : Trecase geogr.

tricolore : triculore sm.

tricorno : cappieδδu a ttre pìzzure sm.

triduo : tritu sm.

trifoglio : trifuegghiu, rafuegghiu sm.

trifoglio selvatico : furfecicchia sf.

triglia : tregghia, trigghia sf.

trimestre : quartu te annu sm.

trimestre (1° - di gravidanza) : tersa nticipata sf.

trimestre (1° - dalla morte) : tiersi sm.pl.

trina : trena, trina, apprecazione, bronda, puntina sf., recamu sm.

trincare : trincare, belluccare intr.

trincea : trincera sf., fronte sm.

trincetto : trincettu, curtieδδu, rasulu, tagghiaturu sm.

trinciare : trinciare, tagghiare tr.

trinciato : trinciatu sm.

Trinità : Santa Trinità sf.

trino : trinu agg.

trio : triu, tersettu sm.

trionfante : triunfante agg.

trionfare : triunfare intr.; mmurtalare rifl.

trionfatore : triunfatore, incitore sm.

trionfo : trionfu, tronfiu, triunfu sm.

trippa : trippa; panza sf.

trippone : trippuna sf., panzune sm.; trippusu agg.

triregno : ttrerregni sm., triara, tiara sf.

triste : coremmarutu, maru, tespiaciutu agg.

tristezza : despiaceri sm., dogghia sf.

tristizia : trestizia sf.

tritacarne : machinetta sf.

tritello : azzature sf.pl.

tritolo : triδδu, riδδu sm.

trivella : òrdula, ùrdula, urdulicchia sf.

trivialità : mmucamientu sm.

trivio : spartistrate sm.

trogolo : pila, pileδδa sf.

troia : troia, porca sf.

tromba : tromba sf.

tromba d'aria o marina : nzuffione, nzunfiune, zunfiune, tùrbenu sm.; taersia sf.

trombare : trumbare tr.

trombetta : trumbetta sf.

trombettiere : trumbettieri sm.

trombettina : trumbetticchia sf.

trombone : trumbone sm.

troncare : truncare, struncunare, struncunisçiare; cemare, muzzare, scucuzzare, taccarisçiare tr.

troncato : truncatu, struncunisçiatu; scucuzzatu agg.

tronco (fusto) : truncu, tàccaru sm., rapa sf.

tronco (mutilo) : truncu, muzzu agg.

tronco capitozzato : curmune sm.

troncone : truncune, màzzaru sm., rapa sf.

tronfio : mpetturrutu, sçattusu, squaquaracchiatu agg.

trono : tronu sm.

troppo : troppu, mutu, superchiu agg.

trota : trotta, trutta sf.

trottare : truttare intr.

trottata : truttata sf.

trotto : trottu sm.

trottola : curlu, curru sm.

trottola traballante : tragghia sf.

trottola (far girare la -) : fetare, mpeδδare, nteδδare tr.

trottola (gioco della -) : cìcula, cìcura sf.

trottola (sciogliersi della funicella della -) : scurricciare intr.

trottola : (spegnersi della -) : scurricciare intr., stutare rifl.; trabballare intr.

trovare : truare, [a]cchiare; nventare, scuprire tr.

trovata : truata, nvenzione, scuperta, tafaneδδa sf.

trovatello : figghiu de ceδδi, figghiu de la Matonna, figghiu de nisciunu, sçettatieδδu, spòsetu sm.

trozzella : truzzeδδa, truzzella sf.

truccare : truccare, traspurmare tr.

truccato : truccatu, traspurmatu agg.

trucco : truccu, mbruegghiu, ngannu, trabbucchettu sm., truffa sf.

truciolo : farfugghia, frampugghia, mpugghia, pampugghia sf.

truffa : truffa sf., ngannu, truccu sm.

truffaldino : truffardinu, furinu agg. e sm.

truffare : truffare, futtere, mbrugghiare, mprusare, nfenucchiare, pigghiare pe ffessa, stangare, truccare tr.

truffatore : truffatore, futticumpagni, futtinculu, mbrugghiune, mprusatore sm.

trullo : truδδu, pagghiaru, pagghiarieδδu sm., pagghiara, pagghiareδδa sf.

truppa : truppa; felera sf.

tu : tie pron., signuria sm. e f.

tubare : cucculisçiare, rucculisçiare intr.

tubata : cucculu, rucculu sm.

tubercolosi : tubberculosi, tisi sf., male suttile sm.

tubercoloso : tubberculosu, tubberculotecu, tisecu agg.

tuberosa : tubbirosa sf.

tubetto : tubbettu sm.

tubista : tubbista sm.

tubo : tubbu sm.

tubo di gomma : suca, ucculetta sf.

tubo dell'enteroclisma : cànnula sf.

tubolare : tubbulare sm.

tuffare : tuffare, ssemmuttare tr.

tuffare ripetutamente : ssemmurgiare tr.

tuffata : ssemmurgiata, ssemmuttata sf.

tuffo : tuffu sm.

tufo : tufu sm.

tufo (terriccio di -) : tufina sf.

Tuglie : Tugghie, Tuie geogr.

tulipano : tulepanu, tulipanu sm.

tulle : tulle, velu sm., magnosa sf.

tumore : annimale, càncaru sm.

tunica : tuneca, toneca sf.

tuo : tou agg. e pron., ta agg. indecl. encl.

tuonare : trunare, trunisçiare tr.

tuono : trenu sm., trònata, tròneta sf.

turacciolo : busçiò, fuδδò, tappu, uδδarune, uδδaturu sm.

turacciolo (mettere il -) : ntappare, uδδare tr.

turacciolo (togliere il -) : spuδδare tr.

turare : uδδare tr.

turbamento : rreuetu, scumpassu, traugghiu sm.

turbare : trubbare, traugghiare; spastitiare tr.

turbarsi : picciare, preoccupare, spastitiare rifl., stare cu ll'ànima te fore intr.

turbato : trubbatu, trubbu, picciatu, picciusu, preoccupatu, traugghiatu agg.

turbine : tùrbenu, maletiempu, nzuffiune, zunfiune sm., capeδδuta, taersia, tempestate, trupea sf.

turbolento : franteδδusu, tempestusu, freculusu agg.; pigghianculu, pruticulu, zumpariculu sm.

turchese : turchesa sf.

turchino : turchinu, blu chiaru, žžurru scuru agg.

turco : turchiu, turcu, maumettanu, musurmanu, moru agg.

turno : turnu sm.

turpe : mmucatu, puercu, spulisçiatu, uastasignu agg.

tuta : tuta sf.

tutela : tutela sf.

tutelare : tutelare tr.; quatelare rifl.

tutore : tutore sm.

tutto : tuttu agg.

tutto (del -) : tutàbbile, all'ampula avv.

tuttocché : tuttu ca cong.

tuttofare : tuttufare, faci faci sm. e f., fattore sm., manifàculu agg.; apri e cchiuti loc.

tuttora : tuttura, ncora avv.

tzicano : zicanu, zingaru agg. e sm.